علت بروز اختلالات رفتاری در کودکان
امروزه به دلایل زیادی والدینی را می بینیم که فرزندشان دچار مشکلی شده است و به روانشناس مراجعه کرده اند ، مشکلاتی مانند بیش فعالی ، اختلال سلوک ، اضطراب ، ترس ، افسردگی و … این اختلالات به دلایل زیادی می توانند در کودک به وجود بیایند و اگر به موقع درمان نشوند ممکن است مشکلات زیادی را برای کودک و خانواده ایجاد کنند.
شناسایی علل این اختلالات مشکل است زیرا در به وجود آمدن انها مجموعه ای از عوامل دخالت دارند و فقط به یک دلیل به وجود نمی آیند . بسیاری از این رفتارها و اختلالات در بدو تولد در کودک وجود ندارند و به مرور زمان در وی به وجود می آیند . در ادامه این مقاله به علت بروز اختلالات رفتاری در کودکان می پردازیم.
علل بیولوژیک
عوامل بیولوژیکی و جسمانی در بروز اختلالات رفتاری و بهداشت روانی تاثیر دارند و در شراط محیطی نامناسب تاثیر بیشتری از خود بر جای می گذارند . تمام کودکان با خلق و خوی مشخصی به دنیا می آیند و گروهی که با خلق و خوی دشوار به دنیا می آیند در آینده ممکن است به اختلالات رفتاری مبتلا شوند . البته ارتباط بین خلق و خو و اختلالات رفتاری قطعی و ۱۰۰ درصد نیست ولی یک عامل موثر است و اگر کودک در یک خانوده خوب و محیط خوب به درستی تربیت شود مشکلی برای او به وجود نمی آید.
علاوه بر خلق و خو عوامل دیگری نظیر بیماری ، سوء تغذیه ، ضربه مغزی و … نیز از جمله عواملی بیولوژیکی هستند که روی بروز اختلالات رفتاری در کودکان تاثیر می گذارند . عوامل بیولوژیکی در بروز اختلالات رفتاری شدید مانند عقب ماندگی ذهنی ، اسکیزوفرنی و اوتیسم نقش دارند.
عوامل ژنتیکی
ژن ها بر ویژگی های رفتاری نیز تاثیر دارند و افسردگی و اسکیزوفرنی از جمله اختلالاتی هستند که ارتباط نزدیکی با وراثت و ژن ها دارند . اوتیسم ، بیش فعالی و اختلالات سلوک در مردان ۴ تا ۸ برابر زنان است ، افسردگی و ترس هاسی اجتماعی در زنان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از مردان است و اینها همگی شواهدی از تاثیر ژنیتیک در اختلالات است . البته بسیاری نیز بر این عقیده هستند که ژنتیک به تنهایی تاثیر گذار نیست و تعامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی باعث بروز اختلال در فرد می شود.
با این وجود برخی اختلالات مانند بیش فعالی و نقص توجه و اختلالات سلوک نقش عوامل ژنتیکی را نمی توان نادیده گرفت.
عوامل محیطی
وقایع زندگی کودک بر اعمال و رفتار او تاثیر دارند . عوامل فشارزای محیطی توازن مواد شیمیایی مغز و ترشح هورمون های بدن را تحت تاثیر قرار داده و باعث بروز اختلال می شوند. به وجود آمدن افسردگی در کودک پس از طلاق والدین مثالی از تعامل رفتار ، محیط و فشار روانی است . سه عامل در بروز رفتارهای ضد اجتماعی و اختلال سلوک در کودکان تاثیر دارد:
- وجود ناهناهنگی در تربیت اولیهکودک
- وجود الگوهایپرخاشگری در کودکان به هنگام ورود به مدرسه
- طرد شدنکودک توسط همسالان.
شرایط زندگی کودک ، فقدان سیستم های حمایتی ، فرهنگ ، همسالان و مورد سواستفاده قرار گرفتن از جمله عوامل محیطی محسوب می شوند که در بروز اختلالات رفتاری نقش دارند .
خانواده
نقش خانواده در بروز اختلالات رفتاری در کودکان بسیار مهم و غیر قابل چشم پوشی است . رابطه کودک با والدین به ویژه در سال های اول زندگی بر رفتار و شیوه عمل کودک تاثیر می گذارد . پدر و مادرانی که با عشق فرزندان خود را پرورش می دهند و نسبت به نیازهای آنان حساس هستند در مقایسه با سایر والدین فرزندان بهنجارتر با ویژگی های رفتاری مثبتی دارند.
فقر ، سوء تغذیه ، بی خانمانی ، طلاق و سوء استفاده از کودکان تاثیر عمیقی بر رفتار کودکان و نوجوانان بر جای می گذارد . کودکانی که پدر و مادر آنان به طور مداوم با یکدیگر در حال تعارض هستند اغلب مشکلات رفتاری جدی مانند پرخاشگری ، افت تحصیلی ، افسردگی و احساس بی کفایتی اجتماعی دارند.
شیوه انظباطی و مدیریت خانه نیز در رشد اختلالات رفتاری نفش بسزایی دارند ، کودکانی که والدینشان بیش از اندازه سخت گیر ، محدود کننده و پرخاشگر هستند بیشتر به اختلال سلوک مبتلا می شوند . عدم نظارت کافی بر فرزندان و ناهماهنگی الگوهای تربیتی والدین به بروز اختلالات رفتاری درکودکان کمک می کند.
مدرسه
بعضی از کودکان به هنگام ورود به مدرسه دارای اختلال هستند و عده ای نیز به دلیل تجربه های ناخوشایند در مدرسه دچار اختلال می شوند . تعامل بین کفایت اجتماعی و خلق و خوی کودک از یک سو و رفتار معلم و هم کلاسی ها از سوی دیگر در ایجاد مشکلات رفتاری و هیجانی موثرند.
انتظارات بسیار بالا یا پایین معلمان از کودک ، مقررات سخت و یا سست مدرسه ، ارتباطات اجتماعی کودک با همسالان در مدرسه و وجود الگوهی رفتاری نامناسب در مدرسه می تواند باعث بروز اختلال رفتاری درکودک شود.
منبع:
